Cách thu hồi gas máy lạnh: Quy trình 05 bước kỹ thuật

Cách thu hồi gas máy lạnh là quy trình kỹ thuật bắt buộc khi tháo dỡ, di dời hay thay thế linh kiện, giúp bảo toàn môi chất lạnh, đảm bảo an toàn và duy trì hiệu suất máy. Gas thất thoát không chỉ tốn chi phí mà còn gây hại môi trường, đặc biệt với R410A. Bài viết từ Điện lạnh Limosa hướng dẫn chi tiết hai phương pháp: thu hồi thủ công cho máy treo tường và thu hồi bằng máy chuyên dụng, kèm lưu ý kỹ thuật khóa gas triệt để. Nắm vững kỹ thuật này giúp máy lạnh hoạt động an toàn, bền bỉ.

1. Vai trò quan trọng của việc Thu hồi Gas và Nguyên tắc Cơ bản

Thu hồi gas là một công việc kỹ thuật bắt buộc khi can thiệp vào hệ thống gas, không chỉ vì mục đích kinh tế mà còn vì trách nhiệm môi trường.

Hiểu rõ vai trò của việc thu hồi gas sẽ giúp bạn nhận thức được tầm quan trọng của cách thu hồi gas máy lạnh đúng chuẩn.

1.1. Mục đích của Quy trình Thu hồi Gas

Quy trình thu hồi gas được thực hiện nhằm đạt được 03 mục đích chính.

• Bảo toàn môi chất lạnh: Mục đích hàng đầu là khóa toàn bộ lượng gas lạnh đang lưu thông trong hệ thống về lại dàn nóng (Block máy nén). Điều này giúp bảo toàn gas, tránh thất thoát khi tháo ống đồng, đảm bảo máy lạnh hoạt động bình thường ngay sau khi lắp đặt lại mà không cần nạp bổ sung (đối với gas R22) hoặc nạp mới (đối với R410A/R32 nếu không bị rò rỉ).
• Bảo vệ môi trường: Gas lạnh (như R22, R410A, R32) đều là các loại khí nhà kính mạnh. Việc thải gas trực tiếp ra môi trường là hành vi gây ô nhiễm, phá hủy tầng Ozone (đối với R22) và tăng hiệu ứng nhà kính. Cách thu hồi gas máy lạnh đúng chuẩn giúp giảm thiểu tác động này.
• Đảm bảo an toàn kỹ thuật: Khi tháo máy lạnh, nếu không thu hồi gas, áp suất gas cao trong ống đồng và dàn lạnh có thể gây nguy hiểm cho kỹ thuật viên và môi trường xung quanh.

1.2. Nguyên tắc Cơ bản của Thu hồi Gas Thủ công

Nguyên tắc thu hồi gas thủ công (khóa gas) dựa trên hoạt động của máy nén và các van dịch vụ tại dàn nóng.

• Sử dụng Máy nén: Gas được thu hồi bằng chính máy nén của máy lạnh. Máy nén sẽ hút toàn bộ gas từ dàn lạnh và ống đồng về và nén chặt vào dàn nóng.
• Khóa Van Dịch vụ: Dàn nóng có 02 van dịch vụ: Van 2 chiều (ống đi/lỏng) và Van 3 chiều (ống về/hơi). Quy trình thu hồi là khóa van 2 chiều trước, sau đó chờ máy nén hút hết gas và khóa van 3 chiều sau cùng.

2. Chuẩn bị Dụng cụ và 04 Lưu ý Kỹ thuật khi Thu hồi Gas

Việc chuẩn bị đầy đủ dụng cụ và tuân thủ các lưu ý an toàn là điều kiện tiên quyết cho một quy trình thu hồi gas an toàn và hiệu quả.

Việc tháo lắp không cẩn thận có thể làm hỏng van hoặc gây mất gas ngay cả khi đã khóa van.

2.1. Dụng cụ Bắt buộc và Dụng cụ Hỗ trợ

Một số dụng cụ chuyên dụng là không thể thiếu khi thực hiện cách thu hồi gas máy lạnh.

• Dụng cụ Bắt buộc:
  • Đồng hồ áp suất (Manifold Gauge): Dùng để theo dõi áp suất đường hút, giúp xác định chính xác thời điểm gas đã được hút hết về dàn nóng.
  • Mỏ lết và Tua vít: Dùng để tháo ốc và nắp bảo vệ van dịch vụ.
  • Lục giác (Allen Key): Dùng để khóa van dịch vụ (thường là cỡ 4 hoặc 5 mm).
• Dụng cụ Hỗ trợ:
  • Kìm Ampe (Đồng hồ kẹp dòng): Dùng để kiểm tra dòng điện của máy nén, đảm bảo máy nén đang chạy trước khi khóa van.
  • Găng tay bảo hộ: Để tránh bị bỏng lạnh khi gas lỏng bị rò rỉ hoặc tiếp xúc.

2.2. 04 Lưu ý Kỹ thuật Quan trọng

Đây là những điểm mấu chốt để đảm bảo gas được thu hồi $100\%$ về dàn nóng.

• Máy nén phải hoạt động: Để thu hồi gas, máy lạnh phải được bật ở chế độ làm lạnh và máy nén phải đang chạy. Nếu máy nén không hoạt động, không thể thu hồi gas được.
• Khóa van theo đúng thứ tự: Luôn khóa van 2 chiều (ống nhỏ) trước, sau đó khóa van 3 chiều (ống lớn) sau. Khóa sai thứ tự sẽ khiến gas bị mất một lượng lớn.
• Giữ đồng hồ áp suất: Không tháo đồng hồ áp suất quá sớm. Chỉ tháo đồng hồ khi quá trình thu hồi gas đã hoàn tất và đã khóa van 3 chiều.
• Thời gian khóa gas: Thời gian chờ giữa khóa van 2 chiều và khóa van 3 chiều là rất quan trọng, không được quá ngắn cũng không được quá dài.

3. Cách thu hồi gas máy lạnh Thủ công (Khóa Gas) – Quy trình 05 bước

Đây là phương pháp phổ biến nhất, áp dụng cho việc di dời, tháo lắp máy lạnh treo tường dân dụng thông thường.

Việc thực hiện chính xác 05 bước này sẽ đảm bảo gas được thu hồi triệt để về dàn nóng.

3.1. Bước 1: Khởi động Máy và Đảm bảo Máy nén hoạt động

Chuẩn bị máy lạnh ở trạng thái tối ưu để máy nén có thể hoạt động hết công suất hút gas.

• Bật máy lạnh: Bật máy lạnh và cài đặt nhiệt độ thấp nhất (ví dụ: 16 độ C) ở chế độ làm lạnh (Cool).
• Đợi ổn định: Cho máy chạy khoảng 10-15 phút để máy nén khởi động, hoạt động ổn định và gas lạnh tuần hoàn hết trong hệ thống.
• Kiểm tra Máy nén: Đặt tay lên dàn nóng hoặc dùng kìm ampe để kiểm tra dòng điện. Đảm bảo máy nén đang hoạt động bình thường.

3.2. Bước 2: Kết nối Đồng hồ áp suất và Khóa Van 2 Chiều (Ống Nhỏ)

Việc khóa van 2 chiều sẽ ngăn gas lỏng từ dàn nóng đi ra dàn lạnh.

• Mở nắp bảo vệ: Dùng mỏ lết tháo nắp bảo vệ của van 2 chiều (ống nhỏ) và van 3 chiều (ống lớn).
• Kết nối đồng hồ: Kết nối dây đồng hồ áp suất (thường là dây màu xanh) vào cổng dịch vụ trên van 3 chiều.
• Khóa Van 2 Chiều: Dùng lục giác khóa van 2 chiều (ống nhỏ) lại hoàn toàn theo chiều kim đồng hồ.

3.3. Bước 3: Đợi Gas Hút hết về Dàn nóng

Đây là giai đoạn máy nén tự hút toàn bộ gas từ dàn lạnh và ống đồng về dàn nóng.

• Theo dõi Áp suất: Sau khi khóa van 2 chiều, áp suất trên đồng hồ sẽ giảm dần từ áp suất làm việc (60-150 PSI) xuống gần 0 PSI hoặc về mức chân không nhẹ (dưới 0 PSI). Quá trình này thường diễn ra trong khoảng 30 – 60 giây đối với máy lạnh dân dụng.
• Thời điểm khóa chính xác: Khi kim đồng hồ áp suất vừa chạm 0 PSI (hoặc hơi âm), đó là thời điểm gas đã được hút gần hết về dàn nóng.

3.4. Bước 4: Khóa Van 3 Chiều (Ống Lớn) và Tắt Máy

Thực hiện nhanh chóng để khóa toàn bộ gas trong dàn nóng trước khi máy nén bị hỏng.

• Khóa Van 3 Chiều: Ngay lập tức dùng lục giác khóa van 3 chiều (ống lớn) lại hoàn toàn theo chiều kim đồng hồ.
• Tắt nguồn điện: Ngay sau khi khóa van 3 chiều, phải ngắt nguồn điện hoặc rút phích cắm của máy lạnh ngay lập tức. Nếu máy nén tiếp tục chạy trong tình trạng van đã khóa, nó sẽ hoạt động quá tải (thiếu gas làm mát) và có thể bị cháy hỏng.

3.5. Bước 5: Tháo Đồng hồ và Ống đồng

Sau khi hoàn tất quá trình khóa gas, bạn có thể tháo dỡ máy lạnh một cách an toàn.

• Tháo đồng hồ: Tháo dây đồng hồ áp suất ra khỏi van dịch vụ.
• Tháo ống đồng: Tiến hành tháo rắc co ống đồng (lúc này sẽ không có gas bị xì ra) và tiến hành tháo dỡ các bộ phận của máy.
• Đóng nắp bảo vệ: Vặn chặt nắp bảo vệ của van 2 chiều và 3 chiều lại để ngăn bụi bẩn và rò rỉ nhỏ.

4. Cách thu hồi gas máy lạnh Bằng Máy Hồi Gas Chuyên Dụng

Đối với các hệ thống điều hòa không khí lớn (VRV, VRF) hoặc khi cần thu hồi lượng gas lớn để tái chế, việc sử dụng máy hồi gas chuyên dụng là bắt buộc.

Máy hồi gas giúp thu hồi gas hiệu quả hơn, đảm bảo an toàn và thân thiện với môi trường hơn phương pháp thủ công.

4.1. Nguyên lý hoạt động của Máy Hồi Gas

Máy hồi gas là một thiết bị di động có khả năng hút gas từ hệ thống và nén vào một bình chứa (Recovery Tank) chuyên dụng.

• Tạo Lực Hút: Máy hồi gas tạo ra lực hút mạnh hơn máy nén của máy lạnh, giúp hút gas nhanh chóng và triệt để hơn (thường đạt chân không sâu).
• Tách Dầu: Máy hồi gas hiện đại có bộ phận lọc và tách dầu, giúp gas được thu hồi sạch hơn để tái sử dụng hoặc tái chế.
• Bình Chứa Chuyên dụng: Gas được nén vào bình chứa có thiết kế chịu áp suất cao và có van an toàn riêng biệt. Bình này phải được cân và ghi lại trọng lượng gas đã thu hồi.

4.2. Quy trình Thu hồi bằng Máy

Quy trình này thường được áp dụng cho các dòng máy lạnh công nghiệp và thương mại.

• Kết nối: Kết nối đồng hồ áp suất với hệ thống máy lạnh. Kết nối máy hồi gas: Đường hút của máy hồi gas nối với cổng dịch vụ trên dàn nóng, đường đẩy nối với bình chứa gas rỗng (Recovery Tank).
• Vận hành: Mở van bình chứa và bật máy hồi gas. Máy sẽ hút gas liên tục từ hệ thống.
• Hoàn tất: Theo dõi áp suất hệ thống. Khi áp suất đạt mức chân không sâu (dưới 500 microns), khóa van bình chứa và tắt máy hồi gas.
• Ưu điểm: Phương pháp này an toàn, không gây quá tải cho máy nén của máy lạnh, và đảm bảo không có gas bị thất thoát ra môi trường.

5. Những Lỗi thường gặp và Hậu quả khi Thu hồi Gas sai Kỹ thuật

Việc thực hiện cách thu hồi gas máy lạnh sai quy trình có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, buộc phải tốn chi phí sửa chữa hoặc nạp lại gas.

Hậu quả của việc sai sót trong quy trình thu hồi gas có thể kéo dài và ảnh hưởng đến tuổi thọ máy.

5.1. Các Lỗi Thu hồi Gas Phổ biến

Ngay cả những thợ có kinh nghiệm cũng dễ mắc phải các lỗi nhỏ này.

• Khóa Van 3 Chiều Quá Muộn: Kim đồng hồ đã về 0 PSI nhưng máy nén vẫn chạy quá lâu. Điều này khiến máy nén bị quá tải do phải chạy ở chân không và thiếu gas làm mát, dẫn đến cháy cuộn dây hoặc hỏng van.
• Khóa Van Sai Thứ Tự: Khóa van 3 chiều trước van 2 chiều. Gas lỏng vẫn tiếp tục bơm từ dàn nóng ra dàn lạnh, nhưng đường về bị khóa. Khi tháo ống đồng, toàn bộ gas lạnh trong dàn lạnh và ống sẽ bị xì ra ngoài.
• Ngắt Điện Quá Sớm: Chưa khóa van 3 chiều mà đã ngắt điện. Máy nén dừng hoạt động, gas vẫn chưa được hút hết về dàn nóng.

5.2. Hậu quả sau khi Thu hồi Gas Sai Kỹ thuật

Hậu quả này không chỉ giới hạn ở việc mất gas mà còn ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống.

• Thiếu Gas khi Lắp lại: Gas bị thất thoát ra ngoài, khi lắp lại máy lạnh sẽ không đủ gas để hoạt động, dẫn đến làm lạnh kém và phải tốn chi phí nạp gas mới (đặc biệt là R410A/R32).
• Cháy Hỏng Máy nén (Worst-case): Nếu máy nén chạy quá lâu sau khi đã khóa hết van, nó có thể bị quá nhiệt và cháy hỏng. Chi phí thay máy nén rất cao, đôi khi gần bằng mua máy mới.
• Nhiễm ẩm Hệ thống: Khi ống đồng bị tháo ra mà bên trong không có áp suất dương (vì gas đã bị thất thoát), không khí và hơi ẩm dễ dàng lọt vào hệ thống, gây nhiễm ẩm và ăn mòn dầu máy nén (đặc biệt là dầu POE dùng cho R410A/R32).

6. Những câu hỏi thường gặp về Cách thu hồi gas máy lạnh

Phần này giúp củng cố kiến thức và giải đáp các thắc mắc thường gặp nhất về quy trình thu hồi gas.

Khi nào thì tôi cần biết cách thu hồi gas máy lạnh?

Bạn cần thu hồi gas khi: 1) Di dời máy lạnh từ vị trí này sang vị trí khác. 2) Thay thế dàn lạnh hoặc dàn nóng. 3) Sửa chữa các bộ phận liên quan đến hệ thống gas (thay máy nén, sửa lỗi rò rỉ).

Thu hồi gas thủ công có an toàn cho gas R410A và R32 không?

Có, nhưng cần nhanh chóng và chính xác hơn. Nguyên lý thu hồi thủ công vẫn áp dụng cho R410A và R32. Tuy nhiên, do hai loại gas này có áp suất cao hơn, thời gian chờ để áp suất về $0$ PSI sẽ nhanh hơn, và kỹ thuật viên phải khóa van và ngắt điện ngay lập tức để tránh làm hỏng máy nén.

Nếu thu hồi gas mà không dùng đồng hồ áp suất có được không?

Không nên. Việc thu hồi gas mà không dùng đồng hồ áp suất là một rủi ro lớn. Kỹ thuật viên sẽ khóa van $3$ chiều dựa vào cảm tính (đợi nghe tiếng máy nén thay đổi) hoặc dựa vào thời gian ước tính, dễ dẫn đến khóa van quá sớm (mất gas) hoặc quá muộn (hỏng máy nén). Đồng hồ áp suất là công cụ duy nhất xác định chính xác thời điểm gas đã được thu hồi hết.

Nếu tôi tháo máy lạnh ra mà gas bị xì hết thì có sao không?

Nếu gas bị xì hết, máy lạnh khi lắp lại sẽ không hoạt động hoặc làm lạnh kém, bạn sẽ phải chịu chi phí nạp gas mới hoàn toàn (đặc biệt là R410A/R32), đồng thời khí gas đã thải ra sẽ gây hại nghiêm trọng đến môi trường. Đây là lý do bạn nên thuê dịch vụ chuyên nghiệp.

Tôi có thể tự học cách thu hồi gas máy lạnh tại nhà không?

Bạn có thể tìm hiểu về nguyên lý. Tuy nhiên, việc thực hành thu hồi gas cần có dụng cụ chuyên dụng (đồng hồ, lục giác) và kinh nghiệm để xử lý nhanh dưới áp suất cao. Sai sót nhỏ cũng có thể dẫn đến nguy cơ hỏng máy nén và lãng phí gas. Nên giao phó công việc này cho các kỹ thuật viên đã được đào tạo.

Cách thu hồi gas máy lạnh là kỹ thuật quan trọng giúp bảo toàn môi chất lạnh và bảo vệ môi trường. Dù thực hiện thủ công theo 05 bước hay bằng máy chuyên dụng, sự chính xác và kịp thời là then chốt. Sai quy trình có thể gây thất thoát gas, hư hỏng máy nén và tốn kém chi phí. Để di dời, sửa chữa an toàn và giữ 100% gas, hãy tin tưởng dịch vụ chuyên nghiệp của Điện lạnh Limosa. Chúng tôi cam kết quy trình chuẩn kỹ thuật, an toàn tuyệt đối. HOTLINE 0342 273 135 để được tư vấn và đặt lịch.