Cách kiểm tra rơ le nhiệt tủ lạnh tại nhà chi tiết, an toàn

Tủ lạnh bỗng nhiên không lạnh, block máy đóng ngắt liên tục hoặc phát ra những tiếng kêu lạch cạch lạ tai là những sự cố khiến người dùng lo lắng. Trong nhiều trường hợp, nguyên nhân không nằm ở hư hỏng động cơ đắt tiền mà chỉ xuất phát từ một linh kiện nhỏ bé nhưng vô cùng quan trọng: Rơ le nhiệt (hay còn gọi là rơ le bảo vệ block). Bài viết này của Điện Lạnh Limosa sẽ hướng dẫn bạn chi tiết cách kiểm tra rơ le nhiệt tủ lạnh tại nhà đơn giản.

1. Giới thiệu về rơ le nhiệt tủ lạnh

Rơ le nhiệt tủ lạnh, hay thuật ngữ kỹ thuật gọi là bộ bảo vệ quá tải (Overload Protector), là một linh kiện nhỏ được gắn trực tiếp vào block của tủ lạnh. Khi nhiệt độ hoặc dòng điện của máy nén tăng cao quá mức cho phép, rơ le sẽ tự động ngắt mạch điện để bảo vệ block khỏi bị cháy, nổ. Khi nhiệt độ hạ xuống mức an toàn, nó sẽ tự động đóng mạch để tủ hoạt động trở lại.

Quá trình này lặp đi lặp lại một cách tuần hoàn, giúp nhiệt độ trong tủ lạnh luôn được duy trì ổn định xung quanh mức mà bạn đã lựa chọn.

2. Dấu hiệu nhận biết rơ le nhiệt tủ lạnh bị hỏng

Khi rơ le nhiệt gặp sự cố, chu trình làm lạnh tự động của tủ lạnh sẽ bị phá vỡ, dẫn đến những biểu hiện bất thường rất đặc trưng. Việc nhận biết kịp thời những dấu hiệu này sẽ giúp bạn chủ động kiểm tra và sửa chữa, tránh gây ra những hư hỏng dây chuyền nghiêm trọng hơn cho các bộ phận khác, đặc biệt là máy nén (block).

2.1 Tủ lạnh hoạt động liên tục không ngắt

Bạn nhận thấy máy nén (block) của tủ lạnh chạy suốt ngày đêm, không có giai đoạn nghỉ như bình thường. Tủ phát ra tiếng “gù gù” liên tục và thành tủ hai bên thường rất nóng.

Mặc dù nhiệt độ bên trong tủ đã đạt đến mức lạnh yêu cầu, nhưng cơ cấu cơ khí bên trong rơ le đã bị kẹt, không thể nhả ra để ngắt mạch điện. Tình trạng này không chỉ gây lãng phí điện năng một cách nghiêm trọng mà còn buộc máy nén phải hoạt động quá tải, làm giảm tuổi thọ và có nguy cơ cao gây cháy hỏng block.

2.2 Ngăn đá đóng tuyết dày đặc, ngăn mát quá lạnh làm hỏng rau củ

Lớp tuyết dày bất thường hình thành nhanh chóng trong ngăn đá, dù tủ lạnh của bạn là loại không đóng tuyết. Thực phẩm trong ngăn mát, đặc biệt là rau củ và trái cây, bị đông đá hoặc úng hỏng do nhiệt độ quá thấp. Vấn đề này là hệ quả của việc rơ le nhiệt bị kẹt ở trạng thái đóng mạch. Do không thể tự ngắt, tủ lạnh liên tục được làm lạnh sâu hơn mức cần thiết, dẫn đến hiện tượng quá lạnh và đóng đá bất thường.

2.3 Tủ lạnh không làm lạnh hoặc làm lạnh rất yếu

Dù đã cắm điện và đèn bên trong vẫn sáng, nhưng bạn không nghe thấy tiếng máy nén hoạt động. Tủ lạnh hoàn toàn không có hơi lạnh, hoặc chỉ hơi mát nhẹ, khiến thực phẩm nhanh chóng bị hư hỏng. Ngược lại với hai trường hợp trên, đây là dấu hiệu của việc rơ le nhiệt bị hỏng ở trạng thái kẹt tiếp điểm mở hoặc mất khả năng cảm biến nhiệt. Dù nhiệt độ bên trong tủ đã tăng cao, nhưng rơ le không thể ra lệnh đóng mạch để cấp điện cho máy nén khởi động.

Ngoài ra, dấu hiệu này cũng có thể do các nguyên nhân khác như hỏng máy nén hoặc hết gas. Tuy nhiên, rơ le nhiệt là một trong những nguyên nhân phổ biến và cần được kiểm tra đầu tiên.

2.4 Tủ lạnh đóng/ngắt liên tục và phát ra tiếng “tạch tạch” bất thường

Khi máy nén chỉ vừa chạy được một vài phút đã ngắt, sau đó lại nhanh chóng khởi động lại, lặp đi lặp lại liên tục. Bạn có thể nghe thấy những tiếng “tạch tạch” phát ra từ khu vực hộp điều khiển nhiệt độ. Tình trạng này cho thấy rơ le nhiệt đang hoạt động không ổn định, có thể do các tiếp điểm bên trong đã bị mòn hoặc oxy hóa, khiến khả năng đóng/ngắt mạch bị chập chờn.

Việc đóng/ngắt đột ngột và liên tục như vậy rất có hại cho máy nén, tương tự như việc bạn bật/tắt một thiết bị điện liên tục, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tuổi thọ của thiết bị. Nhận biết kịp thời những dấu hiệu này giúp bạn chủ động kiểm tra và sửa chữa, tránh gây hỏng hóc nghiêm trọng hơn.

3. Hướng dẫn chi tiết 3 cách kiểm tra rơ le nhiệt

Để xác định chính xác vấn đề, bạn có thể áp dụng 3 phương pháp kiểm tra dưới đây. Trước khi thực hiện bất kỳ thao tác tháo lắp nào, hãy đảm bảo bạn đã rút phích cắm tủ lạnh an toàn điện tuyệt đối.

Cách 1: Kiểm tra bằng cách quan sát hoạt động của tủ

Phương pháp này dựa vào thính giác và sự quan sát tinh tế, phù hợp với bất kỳ ai ngay cả khi không có dụng cụ. Bạn hãy cắm điện cho tủ lạnh và lắng nghe âm thanh phát ra từ phía sau, khu vực đặt máy nén.

Nếu bạn nghe thấy tiếng máy nén rung nhẹ khởi động rồi ngay lập tức có tiếng “tạch” đanh gọn và máy ngừng hoạt động, sau đó vài phút quy trình này lại lặp lại, thì khả năng rất cao là rơ le nhiệt hoặc bộ khởi động (tụ đề) đang gặp vấn đề. Rơ le đang ngắt điện để bảo vệ block, nhưng nếu cứ ngắt liên tục khi block chưa kịp chạy nóng thì chính rơ le đã bị hỏng lá kim loại bên trong.

Cách 2: Kiểm tra trực quan (Tìm dấu hiệu cháy, nứt)

Nếu phương pháp nghe chưa đủ để kết luận, bạn cần tháo nắp bảo vệ ở bên hông máy nén để lấy rơ le nhiệt ra ngoài (linh kiện này thường có màu đen hoặc trắng, hình tròn hoặc chữ nhật nhỏ, kẹp vào chân đấu điện của block). Hãy quan sát kỹ hình dáng bên ngoài. Nếu rơ le bị nứt vỏ nhựa, biến dạng hoặc các chân cắm bị gỉ sét, ám khói đen thì chắc chắn nó đã bị hỏng.

Một mẹo nhỏ dân gian mà các thợ sửa chữa thường dùng là cầm rơ le nhiệt lắc nhẹ sát tai. Nếu bên trong phát ra tiếng kêu lọc xọc như vụn kim loại va vào nhau, điều đó có nghĩa là thanh lưỡng kim hoặc đĩa bán dẫn bên trong đã bị vỡ nát, bạn cần thay thế linh kiện mới ngay lập tức.

2.3 Cách 3: Kiểm tra bằng đồng hồ đo điện VOM

Đây là cách kiểm tra rơ le nhiệt tủ lạnh chính xác nhất, thường được các kỹ thuật viên của Điện Lạnh Limosa sử dụng. Bạn cần một chiếc đồng hồ vạn năng (VOM) và chỉnh về thang đo điện trở (Ohm) hoặc thang đo thông mạch. Đặt hai que đo của đồng hồ vào hai chân kim loại của rơ le.

Nếu kim đồng hồ không lên (hoặc màn hình hiển thị OL – Over Limit), nghĩa là mạch điện bên trong rơ le đã bị đứt, linh kiện đã hỏng hoàn toàn. Ngược lại, nếu đồng hồ báo có giá trị điện trở thấp (gần về 0) và phát tiếng kêu thông mạch, nghĩa là rơ le ở trạng thái nhiệt độ thường vẫn dẫn điện tốt. Tuy nhiên, nếu rơ le thông mạch nhưng tủ vẫn không chạy, vấn đề có thể nằm ở máy nén chứ không phải do rơ le.

4. Các lưu ý khi thực hiện theo cách kiểm tra rơ le nhiệt tủ lạnh

Kiểm tra rơ le nhiệt tủ lạnh cần được thực hiện cẩn trọng để đảm bảo an toàn và tránh làm hư hại thiết bị. Dưới đây là những lưu ý bạn cần nắm rõ:

• Luôn ngắt nguồn điện trước khi kiểm tra để tránh điện giật hoặc chập cháy.
• Không tự ý tháo lắp hoặc sửa chữa nếu không có kinh nghiệm, dễ gây hư hỏng các bộ phận khác.
• Khi phát hiện rơ le nhiệt hư hỏng nặng hoặc nghi ngờ phần điện tử phức tạp, nên gọi thợ sửa chữa chuyên nghiệp.
• Thường xuyên vệ sinh tủ lạnh để hạn chế tác nhân làm hư hại rơ le nhiệt như bụi bẩn, hơi ẩm.

5. Câu hỏi thường gặp về cách kiểm tra rơ le nhiệt tủ lạnh

Rơ le nhiệt tủ lạnh là gì?

Rơ le nhiệt (thermostat) được xem là nơi điều khiển nhiệt độ, có nhiệm vụ cảm biến và duy trì độ lạnh ổn định bên trong tủ. Khi rơ le hoạt động sai, nó sẽ gây ra các sự cố làm lạnh, do đó việc biết cách kiểm tra rơ le nhiệt tủ lạnh là rất cần thiết để chẩn đoán đúng bệnh.

Tại sao tủ lạnh chạy liên tục không ngắt?

Nguyên nhân phổ biến nhất là do rơ le nhiệt tủ lạnh bị hỏng ở trạng thái kẹt tiếp điểm đóng, khiến nó không thể ngắt điện cho máy nén dù đã đủ độ lạnh. Tình trạng này không chỉ gây lãng phí điện năng mà còn làm giảm tuổi thọ máy nén, đòi hỏi bạn phải kiểm tra rơ le nhiệt ngay.

Có thể tự thay rơ le nhiệt tại nhà không?

Về mặt lý thuyết là có thể, tuy nhiên việc này đòi hỏi bạn phải am hiểu về kỹ thuật điện và có đủ dụng cụ chuyên dụng. Để đảm bảo an toàn tuyệt đối và tránh gây ra hư hỏng nặng hơn, chúng tôi khuyến cáo bạn nên liên hệ thợ chuyên nghiệp để việc thay thế và kiểm tra rơ le nhiệt tủ lạnh được thực hiện đúng chuẩn.

Bao lâu nên kiểm tra rơ le nhiệt một lần?

Bạn không cần phải kiểm tra định kỳ, thay vào đó, hãy thực hiện cách kiểm tra rơ le nhiệt tủ lạnh ngay khi nhận thấy các dấu hiệu bất thường. Các triệu chứng rõ ràng nhất bao gồm tủ chạy liên tục không ngắt, hoàn toàn không lạnh, hoặc ngăn mát bị đông đá.

Giá thay rơ le nhiệt có đắt không?

So với các linh kiện khác, rơ le nhiệt là một bộ phận có chi phí khá hợp lý, giúp bạn tiết kiệm hơn nhiều so với việc để hỏng máy nén. Tổng chi phí cho dịch vụ thay rơ le nhiệt tủ lạnh trọn gói (bao gồm cả linh kiện và công thợ) thường dao động trong khoảng 250.000 – 450.000 VNĐ, tùy thuộc vào model tủ lạnh.

Cách kiểm tra rơ le nhiệt tủ lạnh sẽ trở nên dễ dàng và chính xác hơn khi áp dụng theo hướng dẫn từ Điện lạnh Limosa. Nếu cần hỗ trợ kỹ thuật hoặc muốn đảm bảo quá trình kiểm tra an toàn, hãy liên hệ ngay HOTLINE 0342 273 135 để được tư vấn và phục vụ tận nơi, giúp tủ lạnh của bạn vận hành ổn định, bền bỉ.